تعریف مدیریت ریسک + علل اهمیت و مراحل انجام آن

تصور کنید که مدیر شرکت بزرگی هستید و یک کارمند اصلی دارید که از ابتدای شروع راه اندازی کسب و کار همراه شما بوده است. این فرد کاملاً آموزش دیده و نیروهای جدید را نیز آموزش می‌دهد. اما…. تعریف مدیریت ریسک + علل اهمیت و مراحل انجام آن عنوان مقاله‌ای است که در ادامه آن را می‌خوانید. با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.

 متاسفانه کارمند داستان ما مدت زمانی است که به خوبی کار نمی‌کند و مدام از زیر بار مسئولیتی که بر عهده‌اش است، شانه خالی می‌کند. عملکرد این کارمند بر روی عملکرد سایر کارمندان نیز تأثیر منفی و بدی گذاشته است و هر چقدر که شما تلاش کرده تا او را با دادن پاداش و مزایا و امثال این موارد، ترغیب و تشویق کنید و او را به روزهای اوجش برگردانید، موفق نشده‌اید. در این شرایط شما دو روش پیش رو دارید.

 روش اول مدیریت ریسک

روش اول این است که کارمند خود را اخراج کنید که یک ضرر بسیار بزرگ برای کسب و کارشان به شمار می‌رود. چرا که پیدا کردن فردی که به این اندازه بتواند بر روی کسب و کار شما تسلط داشته باشد، شاید ماه‌ها طول بکشد و این باعث عقب ماندگی شما از کارتان خواهد شد و کار شما معلق می‌شود.

 روش دوم مدیریت ریسک

روش دوم این است که این فرد همچنان در شرکت بماند. اما شما بهتر از هر کس دیگری می دانید که ماندن این فرد برای کسب و کار شما بیشتر از سود ضرر همراه خواهد داشت. زیرا کار خود را به درستی انجام نمی‌دهد و با چنین عملکردی بر روی بقیه اعضای شرکت نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت.

 با توجه به دو روش بیان شده در بالا می‌بینید که هر قدم ممکن است که به شما و شرکتتان ضرر برساند. پس باید چه تصمیمی گرفت و چه کاری می‌توان انجام داد.

 تنها راه حل، مدیریت شرایط بحرانی است. برای جلوگیری از ایجاد چنین خطراتی و یا حتی خطرات خیلی بزرگتر نیاز است که شما حتماً برای مدیریت کسب و کار خود مهارت مدیریت ریسک را نیز یاد بگیرید. تا بتوانید از آن برای حل چنین واقعیت‌هایی استفاده نمایید. بنابراین تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا شما را با مفهوم مدیریت ریسک و علت اهمیت آن آشنا کنیم و در نهایت فرایند انجام آن در کسب و کار را برایتان شرح دهیم تا شما آن را یاد بگیرید.

ریسک به چه معنا است؟

 تعریف ریسک کمی دشوار و چالش برانگیز است ولی در معنای عمومی شاید جمله زیر بتواند معنای آن را بیان کند: ریسک نوعی عدم اطمینان در رسیدن به اهداف و نتایج دلخواه است. یعنی احتمال اینکه ما به هدف خود نرسیم یا حتی ممکن است نتیجه بدتری را بگیریم.

ریسک ها همه جا وجود دارند. از یک کار ساده روزمره مانند رانندگی تا سرمایه گذاری‌های بزرگ اقتصادی. اما این دلایل سبب نمی‌شود که ما کاری را به خاطر اینکه ریسک دارد، انجام ندهیم. در هر صورت ما می‌توانیم راه حل و روشی را انتخاب کنیم که ریسک ما را در رسیدن به هدف مورد نظر کمتر کند. پیدا کردن همین راه کم خطر نیز مهارت‌هایی را می‌طلبد که به آن مدیریت  ریسک می گوییم.

 مدیریت ریسک چیست؟

 همه ما در زندگی شخصی و کاری خود با خطراتی مواجه شده‌ایم که زندگی را برایمان غیرقابل اعتماد و پر از شرایط خاص کرده است.

همانگونه که بنجامین فرانکلین بیان می‌کند:

 در این دنیا درباره هیچ چیز نمی‌توان به طور قطع و با اطمینان حرف زد به جز مرگ و مالیات.

 مدیریت ریسک درباره همه اتفاقاتی که ممکن است برای شما نیز رخ دهد وجود دارد. روزی که تصمیم می‌گیرید اولین گام خود را به سمت اهدافی که در نظر بردارید تا زمانی که به موفقیت و نتیجه دلخواه خود برسید. در این مسیر اتفاق‌های بسیار زیادی رخ می‌دهد که شما را در شرایط خطرناک و دشواری قرار خواهد داد. اما هیچ کدام از ما مجبور نیستیم که بادبان های کسب و کار زندگی خود را به دست سرنوشت بسپاریم و هر آنچه را که برایمان رقم زده باشد را بپذیریم.

 بیان ساده‌تر تعریف مدیریت ریسک

 مدیریت ریسک به بیانی ساده یعنی اینکه ما بتوانیم با وجود شرایط پرخطر بازهم به اهداف خود برسیم. به عبارت دیگر به جای فرار از مشکلات و خطراتی که در مسیر رسیدن به موفقیت وجود دارند، وارد میدان شده و با مدیریت تا جای ممکن خطرها را کاهش دهیم.

 مدیریت ریسک شامل چه مراحلی است؟

 شامل شناسایی، تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک. شما با انجام مراحل ذکر شده می‌توانید نتایج نامطلوب را تا حد ممکن کاهش دهید. رخدادها و حوادث قابل پیش بینی و یا غیر قابل پیش بینی را به طور همه جانبه و از همه ابعاد در نظر می‌گیرید و سعی می‌کنید که با کسب دانش و آگاهی نسبت به این موضوعات خطرات را پیش رو را به یک موقعیت سودآور و بهتر تبدیل کنید.

در برخی اوقات برای کم کردن آسیب‌ها و ضررهای یک اتفاق خطرآفرین ممکن است که جهت خود را کاملاً تغییر داده ولی مطمئن خواهیم بود که مسیر جدید خطرات کمتری نسبت به مسیر قبلی خواهد داشت.

 

 تفاوت مدیریت ریسک با مدیریت بحران

 مدیریت بحران یعنی توانایی مدیریت وضعیت بحرانی پس از وقوع یک اتفاق ناخوشایند. اما مدیریت ریسک به معنای مدیریت و پیشگیری قبل از وقوع آن رخداد و حادثه است. مدیریت بحران به رفع مسائل و مشکلاتی که بعد از رخداد اتفاق می‌افتد، می‌پردازد. اما مدیریت ریسک قبل از وقوع هر رخداد و حادثه جوانب مختلف را در نظر می‌گیرد تا در صورت بروز اتفاق، آسیب‌ها و ضررهای احتمالی را به حداقل برساند.

 به عنوان نمونه

فرض کنید که در منطقه‌ای زلزله رخ داده و آسیب فراوانی به آن ناحیه وارد شده و مردم آن منطقه دچار دردسر و چالش‌های بسیاری شده‌اند. عده زیادی در این زلزله از بین رفته‌اند و هزینه‌های زیادی به دولت وارد شده است. حالا مسئولین برای حل مشکلات باید به دامن مدیریت بحران پناه ببرند.

اما اگر مسئولین با استفاده از مدیریت ریسک قبل از وقوع این حادثه احتمال وقوع زلزله را در آن منطقه پیش بینی می‌کردند، می‌توانستند برای بازسازی اصولی ساختمان ها محکم سازی، آگاه سازی و آموزش مردم برای مواجهه با زلزله اقدام کنند. در نتیجه آسیب‌های زلزله و تعداد تلفات به مراتب کمتر و مدیریت بحران نیز آسان‌تر می‌شد.

 وجود مدیریت ریسک برای کسب و کار امری ضروری و حیاتی است

 شما همیشه در زندگی با خطر مواجه می‌شوید و در معرض خطر هستید. همین که الان نفس می‌کشید، ممکن است آلودگی وارد دستگاه تنفسی شما شود و شما را بیمار کند. با انجام هر کاری در واقع ریسک می‌کنیم. فرقی نمی‌کند که در حال مدیریت کردن کارمندان باشیم و یا در خانه در حال استراحت.

بنابراین قبل از انجام هر کاری خوب فکر کنید و جوانب احتمالی را ارزیابی و بررسی کنید. با آگاهی تصمیم بگیرید و منطقی عمل کنید. با انجام تمامی این مراحل شما به احتمال قوی به موفقیت در کاری که نتایج آن برایتان ارزش دارد، خواهید رسید.

هما نطور که ذکر کردیم، مدیریت ریسک امری ضروری و حیاتی است. چرا که مانع از به وجود آمدن بحران‌ها می‌شود. با وجود مدیریت ریسک اگر اتفاق نامطلوبی نیز رخ دهد، ضررها و آسیب‌های احتمالی به حداقل ممکن کاهش پیدا می‌کند. این موضوع در کسب و کارها بسیار با اهمیت است. زیرا باعث جلوگیری از هدر رفتن زمان و کاهش ضررهای مالی در مسیر رسیدن به اهداف اصلی کسب و کار می‌شود.

 چگونه ریسک‌ها را مدیریت کنیم؟

برای مدیریت کردن ریسک‌ها در کسب و کار خود می‌توانید از یک مدیر پروژه متخصص و باتجربه استفاده کنید. در مرحله اول سعی کنید که چنین فردی را استخدام کرده و سپس از او بخواهید که همه موارد ریسک آفرین را ارزیابی و جمع‌آوری کند.

لیستی جامع از ریسک ها را تهیه کرده و در جلسه‌ای که با مدیران ارشد آن کسب و کار برگزار می‌کند، بیان کند و به بررسی و ارزیابی آنها بپردازد. در این جلسه مسائل و موضوعاتی از جانب سایر مدیران نیز مطرح خواهد شد که باید به این لیست جامعه اضافه شود. بنابراین از مدیر پروژه درخواست کنید که مجدد به بررسی همه آنها بپردازد.

 احتمالاً همه خطراتی که در این لیست گردآوری شده به وقوع نمی‌پیوندد. اما این لیست می‌تواند به عنوان یک منبع کامل و کاربردی برای ایجاد ذهنیت اولیه در ذهن و تصورات افراد حاضر در تیم شما گنجانده شود. تا این افراد آمادگی لازم را برای مقابله با بدترین اتفاقات داشته باشند. در ادامه این مقاله به بیان و بررسی ۹ مرحله برای اجرای صحیح و کاربردی مدیریت ریسک می‌پردازیم که وجود آنها برای کسب و کار شما کاملاً ضروری و الزامی است.

 مرحله اول: محلی برای ثبت ریسک‌ها ایجاد کنید

 برای ثبت کردن خطرات احتمالی و ریسک‌ها یک سیستم ایجاد کنید. این سیستم باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که به آسانی بتواند بر اساس تاریخ ثبت، احتمالات مرتبط، تأثیر خطرات، شرح خطرات ،چگونگی مقابله با آنها و وضعیت آنها را نگهداری و ثبت کند.

 مرحله دوم: شناسایی خطرات

 شما می‌توانید به همراه سایر اعضای تیم کاری خود به شناسایی انواع خطرات پرداخته و اطمینان حاصل کنید که همه افراد تیم برای مقابله با خطرات و اتفاقات آگاهی و آمادگی لازم را داشته باشند. سعی کنید که این خطرات را از همه ابعاد و جوانب لازم مورد ارزیابی و بررسی قرار دهید.

 همچنین شما باید تفاوت آنها را بر اساس حوزه مربوط به هر ریسک بررسی کنید. به عنوان مثال مشخص کنید که یک خطر مربوط به کدام دسته از بودجه، مشتری، تأمین کنندگان، کیفیت، فناوری، قانون و یا هر عنصر قابل شناسایی دیگر می‌باشد.

 لازم به ذکر است که حتماً ریسک باید اتفاقی و ناگهانی باشد. گاهی ممکن است که یک تصمیم آگاهانه نیز با ریسک همراه باشد. به عنوان مثال افزایش تولید کارخانه در ظاهر خیلی خوب و کار مثبتی است. ولی مدیر کارخانه می‌داند که با این تصمیم ریسک خرابی دستگاه‌ها و متحمل شدن ضرر و خوابیدن خط تولید را نیز به همراه خواهد داشت. بنابراین آنها را در نظر گرفته و موارد  مورد بررسی قرار می‌دهد.

 

 مرحله سوم: شناسایی فرصت‌های مختلف

زمانی که مشغول شناسایی ریسک‌ها هستید، فرصت‌هایی را نیز در دل آن‌ها می‌بینید. فرصت‌های جدید در واقع اتفاقاتی هستند که می‌توانند بر روی پیشبرد پروژه و اهداف شما تأثیر مثبت و بسزایی داشته باشند. این کار به شما کمک می‌کند که برای بهره‌برداری از این فرصت‌های مثبت برنامه ریزی کنید. همانطور که برای رخدادهای نامطلوب خود را آماده کرده‌اید، می‌توانید برای فرصت های مثبت جدید و ناگهانی نیز خود را آماده کنید.

 مرحله چهارم: تحلیل خطرات احتمالی

 در این مرحله شما وقوع خطرات را تحلیل می‌کنید. اینکه احتمال رخداد این خطرات چقدر است و هر کدام از آنها چه تاثیرات مخربی بر روی کسب و کار شما خواهند گذاشت.

 به عنوان مثال برای اینکه میزان ضرر و زیان یک ریسک را تعیین کنید، باید برآورد کنید که در صورت وقوقع حادثه چقدر به شما خسارت و ضرر مالی وارد می‌شود و مقابله و رفع این مشکل به چه میزان هزینه نیاز دارد.

نکته

البته دقت داشته باشید که ضررها و آسیب‌های یک خطر فقط زیان مالی نیستند. معیارهای دیگری مانند کیفیت و زمان وجود دارند که باید ارزیابی و بررسی شوند. مثلاً از کار افتادن خط تولید چه میزان زمان را هدر می‌دهد و چقدر هزینه دارد. همچنین چه تاثیری بر کیفیت کاری کارکنان خواهد گذاشت. در واقع شما با تحلیل و بررسی ریسک باعث می‌شوید که به راه حل‌های مناسبی برای رفع و حل آنها برسید.

 برای تحلیل ریسک از یک ماتریس در مدیریت پروژه خود استفاده کنید که به شکل زیر است:

 مرحله پنجم: رتبه بندی و ارزیابی خطرات احتمالی

 گام پنجم رتبه بندی و ارزیابی خطرات پیش رو است. یعنی اینکه بدانید کدام ریسک‌ها مهم‌تر هستند تا بتوانید وقت بیشتری برای پیشگیری از آنها بگذارید. حال این کار چگونه انجام می‌شود؟

حتماً به خاطر دارید که در مرحله قبل از وقوع ریسک میزان تاثیرگذاری آن را بررسی کردید، حال با استفاده از همان اطلاعات می‌توانید به رتبه بندی و ارزیابی ریسک‌های احتمالی بپردازید. این به چه معنا است؟ یعنی ریسک هایی که احتمال وقوع آنها بیشتر باشد و نتایج مخربتری را به همراه داشته باشند، در رتبه بالاتر قرار می‌گیرند و اولویت رفع و حل با آنها خواهد بود.

 تمرکز و توجه خود را بر روی آن دسته از خطراتی بگذارید که احتمال تأثیر گذاری و وقوع آنها بالاتر است. اگر به ماتریس تحلیل ریسک دقت کنید، این ریسک‌ها با رنگ قرمز مشخص شده‌اند. ارزیابی و شناسایی این دسته از ریسک‌ها برای کسب و کار شما بسیار با اهمیت است. چرا که بیشترین آسیب و صدمه را به کار شما وارد می‌کنند و جبران خسارت‌های پیش آمده بسیار دشوار خواهد بود.

 خانه‌های زردرنگ ماتریس خطراتی هستند که احتمال وقوع آنها کمتر است و آسیب‌های متوسطی دارند. اگر خطری به اندازه کافی جدی نیست و یا روش‌های آسان و راحتی برای حل و رفع آن وجود دارد، بهتر است که به انتهای این لیست یعنی به خانه‌های سبز رنگ ماتریس انتقال داده شود.

 مرحله ششم: پیدا کردن راه حل برای رفع خطرات

بعد از رتبه بندی، تحلیل و شناسایی ریسک‌ها، حال نوبت به یافتن شیوه‌های مقابله با آنها است. در این مرحله شما باید فکر کنید که برای حل کردن و مقابله با این ریسک ها می‌توانید از چه روش‌هایی استفاده کنید. اگر روشی وجود نداشت شما  می‌توانید با برنامه ریزی درست، آسیب‌ها و ضررهایی که ممکن است به شما برسد را به کمترین حد ممکن کاهش دهید.

 به عنوان مثال

شما می‌توانید برای رفع خطرات آتش سوزی از شیوه‌های مانند بیمه آتش سوزی استفاده کنید تا خسارت مالی خود را کاهش دهید.

 این مثال کاملاً مشخص بود. اما در مثال کارمند نالایق، اول مقاله شما دو شیوه اخراج و یا ادامه کار را پیش رو داشتید که هر کدام از این شیوه‌ها  ضررهای خاص خود را داشتند. در واقع شما باید روشی را انتخاب کنید که آسیب و ضررهای وارد به کار شما را کاهش دهد.

 

مرحله هفتم: برای مقابله با هر ریسک، فردی را انتخاب کنید

 شما باید برای مواجه شدن و مقابله با هر ریسک یکی از اعضای تیم خود را با توجه به نوع روحیات و توانایی و مهارت‌هایش انتخاب کنید. فرد منتخب باید همه در ابعاد توانایی مقابله با ریسک مشخص شده را داشته باشد. به این ترتیب بهترین نوع همکاری برای مقابله با خطرات احتمالی بین افراد حاضر در کسب و کارتان شکل می‌گیرد و نتایج مفیدتری در پی خواهد داشت.

 مرحله هشتم: به طور پیوسته به بررسی خطرات پردازید. آنها را به روز رسانی کنید

 همانطور که در مراحل قبلی بیان کردیم، متوجه شدید که ریسک های کسب و کار کدام است و اگر رخداد نامطلوبی اتفاق بیفتد، چه نتایج ناخوشایندی ممکن است منتظر کسب و کار شما باشد. اگر این موضوع را به خوبی درک کرده‌اید، هم اکنون بیشتر از قبل تاکید داریم که باید حواستان به ریسک های احتمالی باشد تا غافلگیر نشوید.

 بنابراین حداقل یک بار در هفته به همراه تیم خود به بررسی و ارزیابی ریسک‌ها و خطرات احتمالی پرداخته و آنها را به روز رسانی کنید. این کار باید به طور همیشگی و مداوم انجام شود. همیشه گزارش کاملی از خطرات احتمالی داشته باشید و مرتب آنها را ارزیابی کنید تا بتوانید به موقع پیشگیری را انجام دهید و در صورت وقوع در زمان مناسب اقدامات لازم را نیز انجام دهید تا بتوانید خطرات احتمالی و ضررهای وارد شده را کاهش دهید.

شما با برگزار کردن جلسات با اعضای تیم کسب و کار خود اطمینان حاصل می‌کنید که تمامی این افراد در رابطه با ریسک های احتمالی و خطرات، آگاهی و اطلاعات لازم و کافی را دارند و شیوه‌ها، روش‌ها و برنامه ریزی‌های مشخصی برای مقابله با خطرات پیش رو خواهند داشت. آگاهی همه افراد تیم کاری از چنین موضوعات مهمی سبب می‌شود که اقدامات موثرتری را در زمان بروز خطرات انجام دهید و باعث آگاهی آنها از بخش‌های مختلف می‌شود. در نتیجه موجب پیشرفت کسب و کار شما خواهد شد.

 پیام نهایی مدیریت ریسک

 مقاله مدیریت ریسک به پایان رسید. در آخر نیز باید بگویم که مدیریت ریسک یک تمرین نیست که تنها در یک پروژه به آن بپردازیم. بلکه یک کار پیوسته و مداوم است که باید برایش زمان و انرژی صرف کنید.

 در واقع مدیریت ریسک به ما می‌گوید که قرار نیست از کارهای پرخطر فرار کنیم. بلکه می‌توانیم در این مسیر با احتیاط حرکت کرده و به نحوی پیش برویم که ریسک کمتری داشته باشیم. حالا به من بگویید آیا شما فردی ریسک پذیر هستید یا ریسک گریز؟ اگر ریسک پذیر هستید، انجام آن را با برنامه جلو می‌برید یا بدون برنامه دل به دریا می‌زنید؟

 

ممنون از اینکه تا پایان این مقاله همراه مجله محتوایار بودید و امیدواریم که از مطالعه مطالب گفته شده لذت کافی برده باشید و مطالب برایتان مفید، آموزنده و کاربردی واقع شده باشند.. همچنین در صورت تمایل برای مطالعه سایر مقالات مرتبط با تجارت الکترونیک، بازاریابی اینترنتی، دیجیتال مارکتینگ و غیره می‌توانید به لینک‌های قرار داده شده در زیر مراجعه نمایید و از این طریق اقدام به افزایش اطلاعات خود در این حوزه کنید.

• انواع خدمات پس از فروش فروشگاه آنلاین
• انواع مختلف وب سایت در شبکه جهانی اینترنت
• دامنه در طراحی سایت به چه معنا می‌باشد؟
• سئو (Seo) چیست؟ و چه کاربردی دارد؟
• سرمایه گذاری روی استارتاپ خود پنجمین قدم استارتاپ